Analiza Transakcyjna – kim jesteś, gdy rozmawiasz?

Czy zdarzyło Ci się kiedyś pomyśleć: „Dlaczego z niektórymi ludźmi dogaduję się bez problemu, a z innymi ciągle wchodzę w konflikty?” To, jak prowadzimy rozmowy i jak reagujemy na innych, nie jest przypadkowe. Właśnie tutaj wkracza Analiza Transakcyjna (AT) – koncepcja stworzona przez psychologa Erica Berne’a, która pomaga zrozumieć nasze relacje i komunikację.

Trzy stany ego – kim jesteśmy w dialogu?

Według Berne’a każdy z nas w każdej chwili funkcjonuje w jednym z trzech stanów ego:

👶 Dziecko – emocjonalne, spontaniczne, ciekawe, ale też czasem zbuntowane i uparte. Może być radosne i kreatywne, ale też lękliwe lub kapryśne.

👨‍👩‍👦 Rodzic – opiekuńczy, troskliwy, ale też krytyczny i wymagający. Może wspierać i motywować, ale też narzucać swoje zasady i oceniać.

🧑 Dorosły – racjonalny, logiczny, analizujący fakty. Podejmuje decyzje na podstawie rzeczywistości, a nie emocji czy schematów z przeszłości.

Każda rozmowa to pewna transakcja – wymiana komunikatów między stanami ego rozmówców. Kiedy mówisz, możesz być w roli Dziecka, Rodzica lub Dorosłego, a Twój rozmówca odpowiada z jednego z tych stanów.

Kiedy rozmowa się udaje, a kiedy prowadzi do konfliktu?

✅ Transakcje komplementarne – to sytuacja, gdy odpowiadamy sobie „z poziomu” tego samego lub pasującego stanu ego. Np. jeśli jedno z nas mówi logicznie i spokojnie (Dorosły), a drugie odpowiada w podobnym tonie – rozmowa przebiega płynnie. Albo gdy Rodzic-opiekun zwraca się do Dziecka, które potrzebuje wsparcia – harmonia jest zachowana.

⛔ Transakcje skrzyżowane – gdy rozmówcy nie „łapią” się w swoich stanach ego i powstaje konflikt. Przykład? Osoba w trybie Dorosłego mówi: „Możemy porozmawiać o tym racjonalnie?”, a druga – w trybie Dziecka – odpowiada: „Zawsze mnie krytykujesz!”. Efekt? Kłótnia, niezrozumienie, wzajemna frustracja.

Jak lepiej się komunikować dzięki AT?

🔹 Rozpoznaj swój stan ego – Zastanów się: czy w danym momencie zachowujesz się jak Dorosły, Dziecko czy Rodzic?

🔹 Odpowiadaj z poziomu Dorosłego – Kiedy widzisz, że rozmowa zmierza w stronę konfliktu, wróć do roli Dorosłego. Mów spokojnie, logicznie i unikaj emocjonalnych „pułapek”.

🔹 Zauważ, w jakim stanie ego jest Twój rozmówca – Jeśli ktoś zachowuje się jak zbuntowane Dziecko, nie ma sensu stawać się Krytycznym Rodzicem – lepiej spróbować spokojnej komunikacji z poziomu Dorosłego lub empatycznego Rodzica.

Analiza Transakcyjna to nie tylko teoria – to praktyczne narzędzie do lepszego rozumienia siebie i innych. Jeśli nauczysz się jej zasad, Twoje rozmowy staną się bardziej świadome, relacje łatwiejsze, a konflikty rzadsze. Bo w końcu… wszyscy chcemy być zrozumiani. 😊